افزایش 5 برابری صادرات گلوگیاه با تأمین زیرساخت‌ها
صنعت گلوگیاه ایران ازجمله صنایعی است که باوجود سابقه‌ای سههزار ساله در کشور، هنوز نتوانسته به جایگاهی که شایسته‌اش است، برسد؛ چراکه به‌گفته کارشناسان این صنعت، تاکنون اقدامات موثری در این راستا صورت نگرفته. این در شرایطی است که به‌گفته فعالان این حوزه، برای رشد این صنعت و درپی آن نزدیک شدن به صادرات و دست یافتن به سهم بالا در بازار 200 میلیارد دلاری صنعت گل و گیاه، باید دانش تولیدکنندگان ارتقاء یابد، تولید انبوه گل‌های صادراتی صورت بگیرد، بسته‌بندی‌های مناسبی انجام شود و از همه مهم‌تر این‌که قیمت تمام‌شده گل تولیدی ما نسبت به قیمت جهانی چند سنت ارزان‌تر باشد. کارشناسان این صنعت معتقدند یکی دیگر از مهم‌ترین مسائل درخصوص صادرات گلوگیاه، داشتن یک ناوگان هوایی قوی است که بتواند پس از جذب مشتریان خارجی، گل‌های صادراتی را در کم‌ترین زمان به کشور هدف برساند؛ اما درحال‌حاضر اندک صادرات ما زمینی است. به‌گفته این کارشناسان، با توجه به این‌که در این صنعت ملاک عمل گل‌های شاخه‌بریده است، بنابراین اگر تمام زیرساخت‌های مورد نیاز برای صادرات مهیا شود و میزان تولید گل شاخه‌بریده پنج‌برابر شود، صادرات ما نیز حداقل به پنج‌برابر میزان فعلی می‌رسد. از سوی دیگر برخی فعالان این صنعت گلایه‌مندند که با توجه به منع خروج گل با خاک از کشور، میزان صادرات بسیار کاهش یافته است؛ درحالیکه در عرف بین‌المللی روشی وجود دارد که در آن تفاهمنامهای را با کشورهای مقصد می‌نویسند و گل را با حجم کوچکی خاک، صادر می‌کنند؛ بنابراین اگر دولت در این زمینه با تولیدکنندگان داخلی همکاری کند، می‌توان امیدوار بود که حجم صادرات افزایش یابد.
در همین ارتباط رئیس اتحادیه گلوگیاه استان تهران درخصوص وضعیت فعلی صنعت گلوگیاه اظهار داشت: اوضاع تا چند وقت پیش بسیار خوب بود و بازار رونق داشت؛ اما از دهم دی‌ماه و پس از اتفاقات اخیر و همچنین با آغاز ایام فاطمیه، بازار ما منقلب شد و در مجموع می‌توان گفت کاسبی رونق ندارد؛ البته با توجه به اعتقادات مردم که در ایام سوگواری غالباً مراسم جشن برگزار نمی‌کنند، هر سال مقارن با ایام فاطمیه شرایط ما به همین نحو است و پس از آن مجدداً وضعیت بازار بهبود می‌یابد.
غلامحسین سلطان‌محمدی گفت: در کشوری زندگی می‌کنیم که شرایط اقلیمی خوبی دارد، اما میزان توسعه گلخانه‌های صنعتی ما نسبت به دیگر کشورها کم است؛ بنابراین وقتی می‌خواهیم راه صادرات را باز کنیم و در این راستا قدم برداریم، با مشکل مواجهیم؛ چراکه در کشورمان آن‌قدر مصرف گل داریم که برخی مواقع نمی‌توانیم جوابگوی مشتریان خارجی باشیم.
سلطان‌محمدی افزود: اگر بخواهیم در آینده‌ای نزدیک وضعیت گلوگیاه را بهتر از گذشته سامان دهیم، باید با کمک مسئولان وزارت جهاد کشاورزی سعی کنیم گلخانه‌هایی که ایجاد می‌کنیم، مدرن باشند و تولید انبوه داشته باشیم. از سوی دیگر باید تولیدمان به‌روز باشد؛ یعنی باید بدانیم خواسته‌های روز دنیا چیست.
وی با بیان این که اگر در راستای صادرات قدم‌برداریم و گلوگیاه صادراتی داشته باشیم، مشکلات گل‌کاران حل می‌شود، افزود: به‌هرحال باید بپذیریم که توان خرید مردم ما کم است و اوضاع اقتصادیشان آن‌قدر خوب نیست که بتوانند گل را در سبد مصرفی خود قرار بدهند، درنتیجه بازارمان چندان ایده‌آل نیست؛ بنابراین اگر بخواهیم کار تولید گلوگیاه توسعه یابد، باید در راستای صادرات قدم برداریم.
ضرورت ایجاد گلخانه‌های صنعتی برای نزدیک‌شدن به صادرات
این عضو هیئت‌مدیره اتحادیه گلوگیاه استان تهران در پاسخ به این سوال که چه شرایطی برای صادرات نیاز است، گفت: اگر قرار باشد گل صادر کنیم، اول از همه باید گلخانه‌های مدرن کشور چندبرابر شود و تولید انبوه و بسته‌بندی خوبی داشته باشیم. از طرف دیگر باید شرایطی را به‌وجود بیاوریم که در آن قیمت تمام‌شده گل در کشور ارزان‌تر از بازار جهانی باشد.
سلطان‌محمدی افزود: مهم‌ترین مسأله برای صادرات، داشتن هواپیماست. درواقع صادرات گلوگیاه به ناوگان هوایی نیاز دارد؛ بنابراین اگر گل‌های صادراتی به‌خوبی بسته‌بندی شود و مشتریان کشورهای همجوار را جذب کنیم و بتوانیم آن‌ها را با کم‌ترین زمان به کشور هدف برسانیم، قطعاً به صادرات گلوگیاه در سطح قابل‌قبول نزدیک خواهیم شد.
وی با تأکید بر این‌که ناوگان حمل‌ونقل ما ضعیف است، افزود: بسیاری از مواقع گل صادراتی تولید می‌شود و برای صادرات آن اقدام می‌کنیم، اما همان‌طورکه می‌دانید، اغلب هواپیماهای ما مسافربری هستند و ناوگان باربری نداریم؛ بنابراین باید منتظر باشیم و ببینیم که کدام هواپیما جا دارد تا بتوانیم گل را به کشور موردنظر بفرستیم.
سلطان‌محمدی تصریح کرد: متأسفانه به‌دلیل این‌که برنامه‌ریزی دقیقی برای این کار صورت نگرفته است، نمی‌توانیم در صادرات چندان مانور بدهیم؛ بنابراین ابتدا باید زیرساخت‌های صادرات را آماده کنیم.
رئیس اتحادیه گلوگیاه استان تهران درخصوص واردات گلوگیاه به کشور نیز گفت: درحال‌حاضر اجباراً مقدار کمی واردات داریم تا بتوانیم در کشورمان برخی گونه‌ها را تکثیر کنیم؛ البته این میزان واردات با کمک اتحادیه گلوگیاه ایران و وزارت جهاد کشاورزی صورت می‌گیرد، اما نباید به واردات چشم داشته باشیم؛ چراکه واردات بی‌رویه ما را از صادرات دور می‌کند.
سلطان‌محمدی افزود: قرار نیست ما گل را از خارج وارد و پس از تولید در داخل آن را صادر کنیم، چون این کار اصلاً مقرون‌به‌صرفه نیست، بلکه باید در کشور خودمان تولید کنیم، چون با این کار قیمت تمام‌شده کم می‌شود و می‌توانیم به صادرات نزدیک شویم.
صادرات و واردات ما با هم همخوانی ندارد
این عضو هیئت‌مدیره اتحادیه گلوگیاه استان تهران خاطرنشان کرد: درحال‌حاضر به‌دلیل این‌که تا حدودی واردات را محدود کرده‌ایم، گل قاچاقی وارد کشور می‌شود که این موضوع برای ما مشکل ایجاد کرده است. این در حالی است که اگر واردات نظم داشته باشد و قاچاقچیان کارمان را مختل نکنند، به‌نفع تولید است.
سلطان‌محمدی تأکید کرد: با توجه به این‌که کشور ما چهارفصل است، اگر گلخانه‌های مدرن ایجاد شود و از آن طرف نیز واردات در حد نیاز باشد، ما را به صادرکنندگان دنیا نزدیک می‌کند.
وی درخصوص حجم صادرات نیز گفت: الان بیش‌ترین صادرات ما مربوط به گل‌ها و گیاهان آپارتمانی است که مستقیماً از استان مازندران به روسیه، کشورهای بلوک شرق و عراق صادر می‌شود.
سلطان‌محمدی گفت: ملاک عمل ما در تولید گل‌های شاخه‌بریده است که استان تهران با سههزار هکتار سطح زیرکشت مقام اول را دارد. همچنین استان مازندران و گیلان در توسعه گل‌های فضای باز و گیاهان آپارتمانی رتبه اول تولید کشور را دارند.
وی افزود: در تابستان امسال صادرات زیادی نداشتیم، اما از این به بعد که هوا سرد می‌شود، صادراتمان بیش‌تر از گذشته می‌شود. چون حمل‌ونقل ما غالباً زمینی است، درنتیجه می‌توانیم در فصل سرما گل و گیاه بیش‌تری صادر کنیم.
رئیس اتحادیه گلوگیاه استان تهران خاطرنشان کرد: اگر تمام زیرساخت‌های موردنیاز برای صادرات مهیا شود و میزان تولید گل شاخه‌بریده پنج برابر شود، صادراتمان نیز حداقل پنج‌برابر میزان فعلی می‌شود.
سلطان‌محمدی با بیان این موضوع که درحال‌حاضر میزان واردات و صادراتمان با هم همخوانی ندارد، افزود: درخصوص تنظیم واردات جلساتی را با وزارت جهاد کشاورزی برگزار کرده‌ایم، اما درمجموع اتفاقی که باید صورت بگیرد، این است که در درازمدت باید در راستای صادرات قدم برداریم.
کل سطح زیرکشت پرورش گلوگیاه ایران 12 هزار هکتار است
این فعال صنعت گلوگیاه کشور اظهار داشت: درحال‌حاضر کل سطح زیرکشت پرورش گلوگیاه در ایران 12 هزار هکتار است، درحالیکه حداقل باید 80 هزار هکتار باشد تا بتوانیم به صادرات نزدیک شویم. خوشبختانه با تصمیم وزارت جهاد کشاورزی در دو سال گذشته قرار بر این شده است که با کمک دفتر گلوگیاه وزارتخانه، سازمان‌های جهاد کشاورزی استان‌ها و اتحادیه گلوگیاه ایران و تولیدکنندگان، تعداد گلخانه‌های مدرن و صنعتی افزایش یابد تا بتوانیم به صادرات روز دنیا نزدیک شویم.
سلطان‌محمدی تصریح کرد: درحال‌حاضر از نظر سطح زیرکشت تولید در دنیا مقام هفدهم، اما در صادرات مقام صد‌وهفتم را داریم؛ همچنین میزان مصرف سرانه گلوگیاه در کشور ما به‌ازای هر نفر حدود 15 شاخه گل است؛ درحالیکه این میزان در کشورهای اروپایی بین 150 تا 200 شاخه گل است.
وی اظهار داشت: درحال‌حاضرکشورهایی مانند هلند و اکوادور حرف‌های زیادی در صادرات برای گفتن دارند، اما ایران با وجودی که سابقه سه‌هزارساله در تولید گلوگیاه دارد، جایگاه خوبی در صادرات ندارد که شاید بتوان دلیل آن را عدم همکاری تشکل‌ها و دولت‌ها با یکدیگر دانست؛ بنابراین در این صنعت به آن سطحی که شایسته آنیم، نرسیده‌ایم.
سلطان‌محمدی در پاسخ به این سوال که برای رشد در صنعت گلوگیاه چه اقداماتی باید انجام بدهیم، گفت: مسلماً برای رشد این صنعت دانش تولیدکننده‌ها باید ارتقاء یابد. خوشبختانه امروز فارغ‌التحصیلان بسیاری در زمینه گلوگیاه در کشور داریم؛ بنابراین باید شرایطی ایجاد کنیم که این فارغ‌التحصیلان جذب صنعت ما شوند.
وی افزود: همچنین در شهرستان‌هایی که شرایط خوب است و می‌توانیم برایشان آب تأمین کنیم، باید شهرک‌های گلخانه‌ای ایجاد کنیم تا این صنعت در مسیر توسعه پیش برود.
سلطان‌محمدی خاطرنشان کرد: درحال‌حاضر تولیدکنندگان ما در واحدهای تولیدی‌خود چند قلم جنس تولید می‌کنند که مقرون‌به‌صرفه نیست؛ بنابراین پیشنهاد ما این است که به‌صورت تخصصی دو تا سه مدل گل را پرورش و آن را ارتقاء بدهند، چون با این روش می‌توانیم به صادرات نزدیک‌تر شویم.
رئیس اتحادیه گلوگیاه استان تهران گفت: همان‌طورکه می‌دانید، پرمصرف‌ترین گل در دنیا رز است و ما با وجود این‌که در کشور تولید رز داریم، اما به اندازه صادرات نیست؛ بنابراین باید کمبودها را با توسعه گلخانه‌های مدرن، تولید انبوه و بهره‌گیری از بسته‌بندی روز دنیا جبران و شرایطی ایجاد کنیم تا اگر کشوری خواستار گلوگیاه ما شد، در حد توان محصول برای عرضه داشته باشیم.
مبادلات گلوگیاه با کشورهای همسایه با ریال صورت می‌گیرد، نه دلار
مدیرعامل اتحادیه گلوگیاه ایران نیز در خصوص بحث پیمان‌سپاری ارزی و مشکلاتی که درباره آن دارند، اظهار داشت: متأسفانه سال‌های قبل به‌دلیل این‌که به تولیدکنندگان ما جایزه صادراتی تعلق بگیرد، قیمت‌هایی که در سایت گمرک وارد می‌شد، چندان منطبق با واقعیت نبود و قیمت‌های بسیار بالایی در سایت درج می‌شد؛ درنتیجه وقتی بحث پیمان‌سپاری شروع شد، مشکلات بسیاری برای تولیدکنندگان ایجاد شد، به‌خصوص برای برخی تولیدکنندگان که با برخی کشورها قرارداد داشتند و باید مداوم گل صادر می‌کردند.
مهدی شریفی گفت: طی یک دوره پنج‌ماهه دراین‌باره جلسات مختلفی با معاونت باغبانی و بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی و گمرک برگزار کرده‌ایم تا این قیمت‌ها را تعدیل کنیم. خوشبختانه موفق شدیم قیمت‌های واقعی را در سایت گمرک قرار بدهیم تا به این ترتیب صادرکنندگان تا یک‌میلیون دلار از پیمان‌سپاری ارزی معاف باشند.
شریفی خاطرنشان کرد: واقعیت این است که در این صنعت چیزی به‌نام ارز در میان نیست. چون مشتریان ما غالباً کشورهای همسایه همچون عراق و آذربایجان هستند که گاه پول‌هایشان را در مرز به ریال تبدیل می‌کنند و با توجه به این‌که نسبت به وضعیت اقتصادی داخلی ما کاملاً مطلع هستند، جنس‌ها را به ریال می‌خرند و حتی چانه‌زنی هم می‌کنند و تخفیف می‌گیرند؛ بنابراین ارزی در این میان ردوبدل نمی‌شود.
محدود شدن صادرات به‌دلیل ممنوعیت خروج گل با خاک
مدیرعامل اتحادیه گلوگیاه ایران خاطرنشان کرد: کشورهای عراق و آذربایجان از مشتریان بسیار خوب ما هستند، اما متأسفانه پنج ماه است که نتوانسته‌ایم صادرات داشته باشیم، به این دلیل که طبق یک قرارداد بین‌المللی خروج خاک از کشور ممنوع است و به همین دلیل اجازه نمی‌دهند گل از کشور خارج شود، درحالیکه در عرف بین‌المللی روشی وجود دارد که در آن تفاهمنامهای را با کشورهای مقصد می‌نویسند و با حجم کوچکی خاک و گل را صادر می‌کنند.
شریفی افزود: با معاونت باغبانی وزارت جهاد کشاورزی جلساتی را دراین‌باره برگزار کرده‌ایم، اما هنوز راه به جایی نبرده‌ایم و صادراتمان تقریباً تعطیل است.
این فعال صنعت گلوگیاه کشور خاطرنشان کرد: شاید جالب باشد بدانید مشتریان آذربایجانی ما هنگام فروش گل‌های ایرانی آن‌ها را گارانتی می‌کنند، درحالیکه گل‌های ایتالیا و هلند را گارانتی نمی‌کنند، چون گل‌های ایرانی در منطقه به‌لحاظ شرایط اقلیمی ماندگاری دارد و به همین دلیل خواهان گل‌های ما هستند و اعلام می‌کنند مشکل ارسال گل را حل کنید تا بتوانیم از شما خرید کنیم.
شریفی تصریح کرد: از گردش مالی 200 میلیاردی دلاری گلوگیاه، حدود 80 میلیون دلار سالانه سهم کشور ما از صادرات است.
وی با بیان این‌که به‌رغم پیگیری‌های بسیار، معاونت باغبانی وزارتخانه آمار دقیقی از حجم واردات گلوگیاه به کشور در اختیار ما قرار نمی‌دهد، افزود: اما متأسفانه حجم سنگینی از گلوگیاه قاچاقی وارد کشور می‌شود که صدمات سنگینی نیز به تولیدمان می‌زند.
شریفی درخصوص فعال بودن یا نبودن پایانه صادراتی گلوگیاه ایران در احمدآباد مستوفی تهران نیز گفت: چندماه پیش سازمان توسعه تجارت بدون حضور ما طرحی را برای دوباره بسته‌بندی کردن گل ارائه کرد؛ به این معنا که گل را از کشورهایی همچون هلند وارد و در این پایانه مرتب و بسته‌بندی و دوباره به یک کشور دیگر صادر کنند.
وی افزود: به‌نظر من این طرح بسیار ناقص است، چون هیچ‌وقت یک کشور خارجی اقدام به خرید گل هلند از ایران نمی‌کند، بلکه به‌صورت مستقیم از هلند گل می‌خرد. به همین دلیل به این طرح اعتراض کردیم و نامه نوشتیم و به این ترتیب جلوی این کار را گرفتیم و درحال‌حاضر این کار انجام نمی‌شود.
